Te gast bij de zusters Trappistinnen in Koningsoord

Al een paar jaar had Ds. Jeroen Jeroense het idee om er eens een paar dagen te gast te zijn. Maar ja, druk, druk, het kwam er niet van. Totdat hij eind september voor de deur van de abdij stond. Gastvrij werd hij welkom geheten. Voor drie dagen zou Koningsoord zijn thuis zijn en hij schreef een prachtig stuk over zijn verblijf. 

Verscholen in de bossen rondom Arnhem en Oosterbeek ligt abdij Koningsoord. Een abdij waar een groep van zo’n 16 Trappistinnen hun thuis hebben. De enige Trappistinnengemeenschap in Nederland. Trappistinnen behoren tot een klooster- gemeenschap die het gebed als hun belangrijkste taak zien. Ze leven volgens een strikte dagorde van 7 getijdengebeden per dag. Alweer zo’n 13 jaar geleden betrokken ze deze nieuw gebouwde abdij omdat ze hun oude uit Tilburg gedwongen moesten verlaten. De nieuwe abdij is een parel van sobere schoonheid. Het is heel bijzonder om een dergelijke abdij bij wijze van spreken ‘om de hoek’ te hebben. Al een paar jaar had ik het idee om er eens een paar dagen te gast te zijn. Maar ja, druk, druk, het kwam er niet van. Totdat ik eind september voor de deur van de abdij stond. Gastvrij werd ik welkom geheten. Voor drie dagen zou Koningsoord mijn thuis zijn.

Opvallend is de stilte die buiten en binnen heerst. Al na een paar uur dringt de rust in je lichaam en ziel. Er zijn andere gasten in de abdij klooster maar alleen tijdens de middagmaaltijd mag er gesproken worden. Voor de rest eet je in stilte. Tijd genoeg om na te denken, tot rust te komen en eens je gedachten vrijuit te laten stromen.

De getijdengebeden bestaan uit het zingen van de Psalmen, een schriftlezing en natuurlijk stilte. Deze vieringen gaven me na een tijdje een ‘diep besef van zijn’. Het gevoel dat je leeft. Het horen van mijn ademhaling en het voelen stromen van mijn bloed bracht me verwondering over mijn bestaan. ‘Ik leef en besta.’ Het is een wonder dat ik er ben en ronddwaal over moeder aarde. In die stilte ervoer ik het wonder van het geschapen zijn. Te zijn geroepen aan het leven, door God zelf. ‘Als u er bent, is stilte mij genoeg’, dicht de schrijver Lloyd Haft. De moderne kapel in de abdij is licht en zonder al te veel opsmuk. Dat maakt deze ruimte krachtig.

De stilte biedt allereerst ruimte om je eigen bestaan te doordenken. De focus te plaatsen op dat wat essentieel in het leven is. Je ervaart dat je in wezen weinig nodig hebt om werkelijk gelukkig te zijn. Aandacht voor je dierbare naasten, je gezin, je familie en vrienden. Als mens heb je niet heel de wereld nodig om je bemind te weten. Een paar mensen om je heen zijn voldoende. In de stilte ontdek je dat je juist naar hen belangstelling moet hebben, die waardevol voor je zijn. Opmerkzaam naar hun wel en wee. Het is immers niet vanzelf- sprekend dat ze er voor je zijn. Te vaak besteed je energie aan mensen die veel minder belangrijk zijn, die buiten je cirkel van dierbaren staan. Word je concentratie opgeslokt door arbeid, door hen die hard roepen. De stilte biedt ruimte om je af te vragen, wie behoren tot mijn ‘inner circle’, en wil ik mij om hen bekommeren?

Het leven is namelijk slechts een ‘handvol tijd’. De reis op moeder aarde is niet eeuwig, maar beperkt. Het leven is niet ‘en het één en het ander’. Leven is namelijk ‘of het één of het ander’. Mensen leven nogal eens met de gedachte dat het leven ‘en en’ is. Het is echter ‘of of’. Je moet kiezen, je aandacht verdelen. De handvol tijd is zo om. Tijd stroomt als zand door je vingers. Het is onmogelijk het vast te houden. Hoe harder je zand in je handpalm vast wil houden, hoe sneller het lijkt te vervliegen. Het leven is kort, zegt Prediker. Het is de kracht van de stilte dat deze je helpt het essentiële te ontdekken. Ook biedt het de noodzakelijke ruimte om te durven kiezen. Waar en aan wie wil je aandacht besteden?

Eigenlijk is de stilte een soort vrijplaats om te denken. Een innerlijke leegte waar je in jezelf gesprekken en discussies kan voeren zonder door iemand anders gestoord te worden. Toevluchtsoord voor vrije gedachten. Het bijzondere van deze vrijplaats is dat we deze altijd met ons meedragen. Het moment van stilte kunnen we zelf creëren door te gaan wandelen, te mediteren. Stilte als binnenplaats, als stille tuin, heb je altijd in je rugzak zitten.

De zangeres Wende Snijders zingt over deze vrijplaats het volgende: ‘Een plek waar de wind door je hoofd waait, waar je doet waar je buik van gaat zingen, waar je droomt zoveel je kan, waar je bent, wie je bent. Een plek van zand, van zee, van lucht, van aarde, van vuur, een plek waar je nooit verdwalen kunt.…Een plek waar de vrijheid woont, daar wil ik zijn.’ Stilte als vrijplaats in onze gedachten. De innerlijke ruimte in onze ziel. De kloostercel van de monnik.

Na drie dagen verlaat ik de abdij en trek ik de ‘wereld’ weer in. Ook goed, want daar leef ik. Het viel me op dat een paar dagen retraite al veel rust in je ziel kunnen geven. Even op adem komen, je laven aan de gebeden en zang van de zusters. Wie een viering wil bijwonen is altijd van harte welkom.

De getijdengebeden zijn openbaar. Even aanbellen en de gastenzuster doet open en maakt je geduldig wegwijs in de gang van de viering.

Ds. Jeroen Jeroense

Bron: PG kerkblad Onderweg

Ds.Jeroen Jeroense (1961) is predikant (PKN) in Elst en schrijver. Hij promoveerde op een onderzoek naar de relatie religie en maatschappij. Op het interessante terrein van spiritualiteit schreef hij ‘De kerk als klooster’, ‘God is hier en nu’, ‘Levenskunst’, ‘Open boek, een spirituele reis door de seizoenen’ en ‘Nieuw Heilig’.